ENERJİ ANALİZİ
Enerji türleri içinde en yaygın olarak kullanılan elektrik enerjisi; üretim, iletim ve dağıtım olarak adlandırılan üç ana aşamadan geçerek tüketicilere ulaşmaktır. Bu aşamalarda veya tüketici noktalarında tesis edilmiş olan sistemler enerjinin sürekliliğini ve kalitesini etkileyebilmektedir.
Enerji ve sistem kapasitesinin optimum kullanılmasını sağlamak için, enerji kalitesi problemleri giderilmeli ve kalitesizliğe neden olan problemler kaynağında çözülmelidir.
Bozucu etkiler üretim, iletim, dağıtım ve tüketici girişlerinde kaydedilmelidir. Sistemde kalitesizliklerden dolayı elde edilen veriler uzmanlar tarafından analiz edilmelidir.
Kaliteli bir elektrik enerjisinden söz edebilmek için;
Enerjinin güvenilirliği (Sürekliliği) Gerilim ve frekansın izin verilen değerler çerçevesinde sabit olması Güç faktörünün 1,00’ e yakın olması Gerilimlerin dengeli olması Akım ve gerilim harmonik miktarlarının belirtilen değerin altında olması gerekmektedir.
Gelişen teknoloji sayesinde işletmelerde kullanılan ekipmanlar kaliteli elektrik enerjisi talep etmekte ve aksi halde ekipmanlar zarara görebilmektedir.
Harmonik Elektrik enerjisi sistemlerinde akım ve gerilim dalga şekillerinin sinüsodial idealdir. Alternatif akım sistemlerinde sinüsodial dalga şeklinin bozulmasına harmonik denir.
Harmonikler; motorlar, jeneratörler, kondansatörler, transformatörler ve enerji iletim/dağıtım hatlarında ilave kayıplara neden olmaktadır. İşletmelerde ise Kesintisiz güç kaynakları, AC/DC dönüştürücüler, AC sürücüler, DC motorlar, yumuşak yol vericiler, ark ocakları, elektronik balatlı armatürler ve çeşitli ofis ekipmanları (PC’ler v.b.) harmonik oluşturan yüklere örnek olarak verilebilir. Ayrıca harmonikler nedeniyle işletmedeki ekipmanlar büyük zarara uğrayabilmektedir. Harmonik bileşenlerinin olumsuzluklarının incelenmesi ve sorunların çözümü için bu tarz sistemlerde detaylı analizlerin yapılması gerekmektedir.
Enerji Piyasası Denetleme Kurumu (EPDK) standartlarında Toplam Harmonik Gerilim Bozunumu (THDV) %3, Toplam Harmonik Akım Bozunumu (THDI) %8 altında olması gerektiğini belirtilmektedir.
Enerji Analizi ve Harmonik Ölçümü Neden Gereklidir?
Günümüzde çoğu işletme kullandıkları elektrik enerjisinin kalitesini düzenli bir şekilde kontrol etme imkanı bulamamaktadır.
Kalitesiz bir enerjinin kullanımı işletme içerisinde büyük zararlara yol açabilmekte ve işletmenin devamlılığını etkileyebilmektir. Enerji kalitesinin işletmeden mi yoksa elektrik enerjisi dağıtım firmasından mı kaynaklandığı çoğu zaman tespit edilememektedir. Enerji analizi ve harmonik ölçümleri sayesinde, enerjinin kalitesindeki bozulmaların nedenlerinin tespiti yapılabilmekte ve gerekli çözüm önerileri işletme ile paylaşılarak işletmenin bu durumdan zarar görmesi engellenebilmektedir.
Harmoniklerin Sebep olduğu Problemler
• Generatör ve şebeke geriliminin bozulması,
• Kompanzasyon tesislerinin aşırı reaktif yüklenme ve dielektrik zorlanma nedeniyle zarar görmesi,
• Enerji sistemindeki elemanlarda ve yüklerde kayıpların artması,
• Senkron ve asenkron motorlarda moment salınımlarının ve aşırı ısınmanın meydana gelmesi,
• Uzaktan kumanda, yük kontrolü v.b. yerlerde çalışma bozuklukları,
• Şebekede rezonans olayları, rezonansın neden olduğu aşırı gerilimler ve akımlar,
• Koruma ve kontrol düzenlerinde sinyal hataları,
• İzolasyon malzemesinin delinmesi ve erken yaşlanma
• Elektrik aygıtlarının ömrünün azalması,
• Sesli ve görüntülü iletişim araçlarında parazit ve anormal çalışma,
• Mikro bilgiişlemciler üzerinde hatalı çalışma,
• Elektromekanik cihazlarda ve kablolarda ısınma,
• Makinelerde mekanik titreşimler ( vibrasyon ),
• Ateşleme devrelerinin anormal çalışması,
• CAD/CAM terminallerinde hafızaların silinmesi,
• Elektronik kart arızaları,
• Güç kondansatörlerinde güç kayıpları, delinmeler ve patlamalar,
• Kompanzasyon sigortalarında açmalar,
• Kesici ve şalterlerde açmalar,
• Röle sinyallerinin bozulması ve anormal çalışması,
• Enerji kayıpları
